Les 56 – Sambhavi – Het openen van het derde oog
Nieuwe lezers: het is aanbevolen dat je bij het begin van de lessen begint omdat eerdere lessen een voorwaarde zijn voor deze (de eerste les is “Waarom deze bespreking?”).
In de laatste les bespraken we mulabandha, het uitoefenen van directe stimulatie nabij het onderste uiteinde van de wervelkolomzenuw (sushumna) om seksuele energie opwaarts te laten stromen. Nu gaan we naar het bovenste uiteinde van de wervelkolomzenuw en beginnen daar met het maken van een verbinding.
Een verbinding met wat? Dit is een van de meest wonderlijke dingen bij het werken met de wervelkolomzenuw. Als de wervelkolomzenuw meer en meer gezuiverd wordt door pranayama en meditatie, dan wordt een nieuw soort ervaring mogelijk. We starten bij de basis met het wekken van de seksuele energie in opwaartse richting, vervolgens maken we een verbinding tussen het lagere en hogere uiteinde van de wervelkolomzenuw. Deze verbinding is echt en kan duidelijk gevoeld worden door de beoefenaar als een soort conductiviteit door de wervelkolomzenuw, een “extatische conductiviteit” als het ware. De wervelkolomzenuw wordt een geleider van extatische ervaringen. Van hieruit verspreid het zich via alle zenuwen in het gehele lichaam. Dit wordt direct waargenomen door middel van alle vijf zintuigen die in het lichaam werkzaam zijn. Wanneer de ervaring van extatische conductiviteit dieper in elke cel van het lichaam doordringt, gaan de zintuigen mee naar binnen. De ervaring is zo aangenaam en boeiend dat de zintuigen het niet kunnen weerstaan om te volgen. Het is een unieke situatie waarbij de zintuigen gewillig naar binnen gericht zijn in plaats van naar buiten. In yoga heet dit pratyahara – het terugtrekken van de zintuigen naar binnen. Het is een perfect natuurlijke situatie wanneer het ervaren van een grote innerlijke vreugde onze zintuigen naar binnen leidt. Ook geeft dit veel plezier. Sommigen zeggen meer plezier dan wereldse seks. Daar kan je zelf over oordelen.
Met mulabandha begonnen we het proces van het direct stimuleren van de extatische conductiviteit in het lichaam. Wanneer we hier mee beginnen, is het seksueel stimulerend en leidt dit wat af. De vitale essenties werken zich geleidelijk aan naar boven terwijl ze hogere energie centra in het lichaam verlevendigen. Na enige tijd gaat de ervaring over in iets dat meer omvattend is dan gewone seksuele gevoelens. Om dit proces te bevorderen gebruiken meer geavanceerde yoga oefeningen. Elk ervaringsniveau komt vanzelf op wanneer de deur een beetje geopend is door gebruik te maken van de benodigde hendels. Het lichaam is ontworpen voor extase, en zelfs een klein voorproefje is voldoende voor de scepticus. Er gaat niets boven directe ervaring. Het doel van deze lessen is je in staat te stellen directe ervaringen op te doen, dus je bent bezig met oefeningen die gebaseerd zijn op je eigen ervaringen, en niet met rituelen of met blind geloof. Je vooruitgang door middel van gevorderde yoga oefeningen is ontworpen om gebaseerd te zijn op ervaringen.
Dat wat we nu zullen doen is de wervelkolomzenuw stimuleren op het punt tussen de wenkbrauwen. Deze stimulatie heet “sambhavi”. We doen dit tijdens de gewone pranayama beoefening terwijl we op het zelfde moment alles blijven doen zoals we eerder leerden. Zorg ervoor dat je stabiel bent in je pranayama beoefening voordat je overweegt sambhavi erbij te nemen. Mogelijk is het nog een beetje hectisch met mulabandha. Het is oké om te starten met sambhavi terwijl de seksuele energie nog rond stuitert in de lagere regionen, want sambhavi helpt om seksuele energie hogerop te brengen waar deze rustiger zal worden. Sambhavi en mulabandha werken op die manier samen – ze stimuleren en stabiliseren seksuele energie terwijl deze op en neer gaat in de wervelkolomzenuw tijdens wervelkolomademhaling.
Er zijn twee hoofdcomponenten bij sambhavi. Eerst is er het licht fronsen van de wenkbrauwen, het punt tussen beide wenkbrauwen. We brengen de twee wenkbrauwen lichtjes naar dit centrale punt toe. Het is nauwelijks fysiek, het is meer een intentie. Het is alleen in zo verre fysiek dat we feedback kunnen krijgen om er een gewoonte van te kunnen maken. Onder normale omstandigheden zal het niet zichtbaar zijn voor een buitenstaander. Misschien een beetje in de aanvangsfase. Door oefening kom je erachter dat het in werkelijkheid een inwendige beweging is in het centrum van het brein, die het centrum van het brein naar het punt tussen de wenkbrauwen trekt. We beginnen deze innerlijke activiteit met het fronsen van de wenkbrauwen zoals net beschreven. Hierna gaat alles vanzelf, een extatische geleiding ontstaat. Je voelt de werking ervan in je hoofd.
Het tweede onderdeel van sambhavi is het fysiek naar boven bewegen van de ogen naar het punt tussen de wenkbrauwen waar gefronst wordt. Het punt tussen de wenkbrauwen, waar we gewaar worden we fronsen, is waar de ogen naartoe bewegen. Het is dus een beetje omhoog en samen naar het midden. We houden onze ogen rustig gesloten wanneer we dit doen. We forceren de ogen niet. In het begin gaan ze misschien niet zo hoog als we dat zouden willen. Dat is in orde. Forceer ze niet. Laat ze gewoon zachtjes bewegen naar het lichte gevoel van fronsen, naar het punt tussen de wenkbrauwen. Nogmaals, het is een subtiele fysieke gewoonte die we willen aankweken. Wanneer het een gewoonte geworden is, dan is onze aandacht weer helemaal vrij voor de wervelkolomademhaling. Alles bij pranayama is fysiek behalve de aandacht die heel simpel op en neer beweegt in de wervelkolomzenuw met de ademhaling. Wanneer we er meer vertrouwt mee raken, dan gebeurt alles automatisch, is onze aandacht volledig vrij om gemakkelijk op en neer te bewegen in de wervelkolomzenuw die we innerlijk zien transformeren.
Terwijl we deze twee dingen gelijktijdig doen, het licht fronsen tussen de wenkbrauwen en het naar boven en naar het punt tussen de wenkbrauwen kijken van de ogen, blijven we alle andere elementen van pranayama doen zoals voorheen. Wanneer onze aandacht op en neer gaat in de wervelkolomzenuw met de ademhaling, blijven de ogen gericht op het punt tussen de wenkbrauwen. We kijken niet door onze ogen met onze aandacht. Die gaat op en neer in de wervelkolomzenuw. We proberen niet te kijken naar het punt tussen onze wenkbrauwen met onze aandacht en door de onze fysieke ogen. De ogen bewegen zich fysiek er naar toe, maar onze aandacht gaat op en neer in de wervelkolomzenuw. In feite doen onze fysieke ogen niet anders dan een spierbeweging. Wanneer ze zich naar het punt tussen de wenkbrauwen richten, stimuleren de ogen fysiek de wervelkolomzenuw tot binnen in ons brein en helemaal terug naar beneden via de wervelkolom tot het perineum. Ondertussen blijft onze visie (aandacht) in en door de wervelkolomzenuw gaan, innerlijk rustig op en neer gaand. Het is een nieuw soort zien waar we mee beginnen, een innerlijk zien.
Afhankelijk van hoever de wervelkolomzenuw gezuiverd is gedurende pranayama tot nu toe, kunnen we bij sambhavi een ervaring hebben die tot de bekkenstreek gaat. Misschien ook niet. Hoe dan ook, de wervelkolomzenuw wordt gestimuleerd en gezuiverd door de gecombineerde effecten van alle oefeningen die we tot nu toe besproken hebben. Het is slechts een kwestie van tijd voordat de extatische conductiviteit op gang komt en we beginnen te “zien”, echt zien. Wanneer het gebeurt, dan is dit een volgende mijlpaal op onze tocht naar huis. Eerst zullen we de wervelkolomzenuw inwendig als een extatische draad ervaren. Daarna wordt het als een extatisch touw. Dan als een extatische koord. Nog later als een grote kolom van extase die ons hele lichaam vult. Tenslotte beweegt het zich in alle richtingen en omhelst zacht alles dat we buiten ons lichaam waarnemen. Dit alles komt voort uit de wervelkolomzenuw. Zo kan je zien hoe belangrijk het reizen in de wervelkolomzenuw en het vergroten van de extatische conductiviteit is.
Ook voordat we beginnen met de gevorderde yoga oefeningen, is er een biologische basis aanwezig voor wat we hier bespreken. Misschien dat je ooit in het verleden aangename gevoelens in de bekkenstreek had wanneer je je ogen naar elkaar toe bracht. Het is algemene kennis dat tijdens seks de ogen de neiging hebben om binnenwaarts en omhoog te draaien. Er is daar een instinct aanwezig. Iets in ons weet hoe de seksuele energie naar boven geleid kan worden via het centrum van het zenuwstelsel. Het is een aangeboren mogelijkheid die we hebben, een natuurlijke reactie die we kunnen waarnemen zelfs voordat we met yoga beginnen. Met mulabandha en sambhavi stimuleren we bewust een natuurlijk vermogen in ons, zoals we vanaf het begin deden met alle gevorderde yoga technieken. Zo zal het ook zijn met de oefeningen die nog zullen volgen. Systematisch activeren we wat we al hebben – de wervelkolomzenuw, onze snelweg naar de hemel.
Het punt tussen de wenkbrauwen heet “het derde oog”. Waarom? Wat kunnen we van daar uit zien? In de taal van de chakra’s wordt het “ajna” genoemd, wat betekent “leiding” of “controle”. Deze twee omschrijvingen duiden op het belang van de energie bewegingen die in ons hoofd opkomen ten gevolge van gevorderde yoga technieken. Niet alleen beginnen we er iets te zien, we hebben van daaruit ook de leiding.
Jezus zei: “Als je oog zuiver is, zal je hele lichaam verlicht zijn.” (Matt 6:22: “If your eye be single, your body will be filled with light.”)
Dit wordt meestal figuurlijk uitgelegd, dat als we onze devotie op slechts één punt concentreren, we vervuld zullen zijn van Gods licht. Dat is zeker waar. We hebben de nadruk gelegd op het belang van toewijding tijdens onze spirituele tocht. Zonder een doelgerichte toewijding aan spirituele transformatie, en actie door onze dagelijkse oefeningen, zal er niet veel gebeuren.
De woorden van Jezus hebben ook een letterlijke betekenis – een zeer letterlijke betekenis. Als onze aandacht zich centreert in de wervelkolomzenuw, en het keer op keer meegenomen wordt naar het punt tussen de wenkbrauwen, dan wordt het lichaam vervuld van licht. En het gebeurt op de volgende wijze. Sambhavi is een van de meest belangrijke middelen om het derde oog te openen. Bij het openen van het derde oog wordt alles wat eronder is ook geactiveerd. Sambhavi heeft een directe invloed op de seksuele energie via de wervelkolomzenuw. Wanneer de zuivering van het zenuwstelsel verder gaat, geeft sambhavi ons een grote mate van controle over het cultiveren en het opkomen van seksuele energie. Dit zorgt weer voor een steeds groter wordende ervaring van extase in ons lichaam, waaronder diepe ervaringen van goddelijk licht dat stroomt vanuit iedere zenuw in ons. Ons lichaam is “vervuld van licht”.
Als deze transformatie verder gaat, beginnen we ook verder dan het lichaam te zien. We ontdekken dat de wervelkolomzenuw niet stopt bij het punt tussen de wenkbrauwen, maar zich veel verder uitstrekt. Wanneer we dit bemerken, dan krijgt onze wervelkolomademhaling een nieuwe dimensie. Het derde oog opent zich!
De guru is in je.