Les 122 – Getuige zijn
Vraag: Sinds een lange tijd ga ik door een proces waarbij ik me gewoonweg niet met het lichaam identificeer. Ik identificeer me niet met emoties of gevoelens. Iets anders voelt ze, niet ik. Soms ben ik me bewust dat een emotie probeert op te komen, maar ik weet niet wat ik er mee aan moet dus negeer ik het en dan verdwijnt het. Mijn oma is twee weken geleden overleden en het heeft me helemaal niet gestoord. Ik moet de enige geweest zijn tijdens de begrafenis lachte of het grootste deel van de tijd probeerde om niet te lachen. Mijn kat die alles voor me is, mijn beste vriend, mijn maatje, mijn liefde, gaat denk ik dood of is langzaam aan het sterven, en ik heb er gewoon helemaal geen last van. Ik ben betrokken en een beetje bezorgd, ja, maar ik heb er geen last van. Het verandert de dingen extern, maar niet van binnen. Ik kan van de trap vallen en er om lachen zonder er iets om te geven. Ik zou ontslagen kunnen worden zonder een zorg in de wereld. Ik ben aan niets gehecht. Meer recentelijk voelt het alsof ik de identiteit met mijn naam verloren ben. Het doet bijna pijn om een email of een post te ondertekenen met mijn naam. Is dit normaal en een onderdeel van pratyahara? Bestaan er hierin fases, zodat ik me kan voorbereiden op wat hier na komt?
Antwoord: Hartelijk dank voor het schrijven en delen. Het antwoord hangt af van wat je werkelijke toestand is, en dat heeft te maken met hoe je er gekomen bent. Als je gemediteerd hebt en je hebt dit gevoel van afscheiding in stil getuigenzijn, dan is dat een ding. Als je je hebt afgescheiden van je leven en de wereld als een psychologisch afweermechanisme vanwege een trauma uit het verleden, dan is dat iets anders. Het eerste komt voort uit de zuivering van het zenuwstelsel. Het laatste is het in hokjes plaatsen van bewustzijn om onbewuste obstructies die veel pijn met zich mee dragen te vermijden. De een is een vorm van openen en de ander een soort afsluiten. Ze kunnen hetzelfde lijken, maar dat zijn ze niet. Onder bepaalde omstandigheden is het zelfs mogelijk dat ze gelijktijdig plaatsvinden.
Als het de zuivering in het zenuwstelsel is die aanleiding geeft tot het opkomen van innerlijke stilte, dan is het doen van spirituele beoefening en deelnemen aan het leven wat je het beste kunt doen. Uiteindelijk gaat onze verlichting niet over ons. Het gaat over ieder ander. De eerste fase van verlichting is het ontstaan van een blijvende innerlijke stilte – een tijdelijke afscheiding. De tweede en derde fase gaan om het verbinden met het goddelijke dat in ons en anderen dynamisch wakker wordt (dit is waar extase en pratyahara actief worden, niet veel eerder). Voorbij fase een gaan (innerlijke stilte/getuige zijn) is geen passief proces van niets doen. Het opkomen van devotie is er een onderdeel van, net zoals het inzetten van ons zuiver gelukzaligheidsbewustzijn in de verdere processen van verlichting, wat zowel de beoefening als betrokkenheid in de wereld betreft. Het is een natuurlijke evolutie, waar onze keuze om er aan deel te nemen een onderdeel van is.
Suggestie: wanneer er emoties opkomen, in plaats van ze te negeren, overweeg het proces van bhakti zoals beschreven in les #67, “Bhakti – de wetenschap van devotie,” en de daarop volgende lessen die de fijnere aspecten van getuige zijn en bhakti bespreken, met name les #109 “Bhakti, meditatie en innerlijke stilte.” Deze lessen kunnen je misschien wat tips geven om beter gebruik te maken van je staat van getuige zijn zodat je door kan naar de volgende stappen. De relatie tussen getuige zijn en emoties is hier een sleutelfactor in.
Zuiver gelukzaligheidsbewustzijn, de stille getuige, wordt niet aangeraakt door de wereld van fenomenen, maar is niet onverschillig. Juist het tegenovergestelde. Innerlijke stilte is een eindeloze bron van liefde en compassie, en zet ons op natuurlijke wijze in beweging om deel te nemen aan de extatische processen in ons lichaam, en in liefdevolle dienstbaarheid aan anderen. We kunnen zelfs boos worden in de getuige staat – het zenuwstelsel zal zich blijven zuiveren. Ook al is de stille getuige de ultieme onbewogen toeschouwer, het spel van verlichting is geen toeschouwerssport. Dit is een van de paradoxen van het spirituele leven. Tot op het moment dat zuiver gelukzaligheidsbewustzijn volledig in ons zenuwstelsel aanwezig is, waarbij het zich constant verbindt met de extatische processen van de schepping (het innerlijke goddelijke liefdesspel), kan er geen voltooiing zijn van de verlichting. Als we door willen naar de hogere fases van verlichting moeten we actief participeren.
Mijn suggestie is daarom om te zien of je een verlangen in jezelf kunt vinden om voorbij het punt te groeien waar je nu bent. Ieder verlangen kan hiervoor gebruikt worden want je kan emoties, als je er voor kiest, eenvoudig transformeren in bhakti in de staat van getuige zijn. Als je dat kan, ontwikkel het. Dan zal je merken dat het eenvoudig is om iets te gaan doen – wat dagelijkse beoefening, wat dienstbaarheid, iets voor iemand anders doen. Als je het moeilijk vindt om “deel te nemen,” dan zou het kunnen dat het proces psychologisch gecompliceerder is dan een natuurlijk proces van opkomende zuivering in het zenuwstelsel die gestimuleerd is door spirituele beoefening. Of, soms ontstaat er een soort gevoeligheid tijdens de fase van het getuige zijn (of in iedere fase) waar we gewoon maar voor een poosje onze tijd moeten uitzitten – een soort van genezing naar een nieuwe staat van zijn. Wanneer we op ons gemak zijn waar we zijn, zullen we meer interesse hebben in het nemen van de volgende stap.
Wat de onderliggende oorzaak van je getuige zijn ook is, het kan geen kwaad om dagelijkse beoefening te doen – met name meditatie en pranayama. Vroeg of laat zullen deze je op natuurlijke wijze naar de volgende stap brengen.
Ik wens je alle succes met je reis op je gekozen pad.
De guru is in je.